Umowa kredytu ma charakter wzajemny w tym sensie, że świadczenia obu jej stron są sprzężone w taki sposób, iż jedno świadczenie zostaje uzależnione od drugiego (Por. J. Pisuliński [w:] System Prawa Prywatnego, Tom 8, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2011, s. 377-378.). Z kolei konsekwencję wzajemności jest ekwiwalentność świadczeń objętych umową. W umowach kredytu we frankach szwajcarskich naruszona została zasada ekwiwalentności świadczeń.

W umowie kredytowej występują zazwyczaj dwa ryzyka. Ryzyko zmiennej stopy procentowej, i ryzyko spłacalności kredytu. W przypadku umowy kredytowej (bez elementu walutowego) ryzyka są rozłożone symetrycznie na strony. W przypadku umowy indeksowanej/denominowanej kursem CHF, pojawia się nowy rodzaj ryzyka – ryzyko walutowe. W kredytach frankowych, ryzyko to zostało w całości przerzucone na konsumenta. Świadczenie banku, określone w umowie, nigdy nie podlega indeksacji.

Bank świadczy kredytobiorcy kwotę w PLN, która została mu wypłacona przy uruchomieniu kredytu, a stanowiąca wartość odpowiadającą kwocie wskazanej w CHF. Indeksowane jest jedynie świadczenie kredytobiorcy. Co więcej, konsument w ramach zmiennego oprocentowania zwraca bankowi jego koszt, pozyskania pieniądza udostępnionego kredytobiorcy. To zatem odsetki pełnią dla kredytu funkcję waloryzującą, a zatem chronią wartość pieniądza w czasie trwania umowy.

Świadczenie kredytobiorcy jest więc indeksowane w trzech krokach:

• po raz pierwszy poprzez ustalenie wysokości zobowiązania kredytobiorcy do spłaty i ustalenie po kursie kupna kwoty kredytu w CHF;
• po raz drugi poprzez ustalenie zmiennego oprocentowania przez bank w toku wykonywania umowy,
• po raz trzeci w chwili każdorazowego spełniania świadczenia przez kredytobiorcę (np. poprzez spłatę raty) w wyniku przeliczenia raty określonej w CHF na PLN po kursie sprzedaży.

Kredytobiorca ponosi w istocie podwójne ryzyko zmiany sytuacji gospodarczej, a bank podwójnie zabezpiecza swój interes. A zatem następuje przerzucenie całości ryzyka kursowego na konsumenta. Ponadto w umowach kredytu denominowanego/indeksowanego kursem CHF zawarte są dodatkowe źródła zarobku związanego z waloryzacją. Mowa o tzw. spreadzie, czyli różnicy miedzy kursem kupna CHF (stosowanym przy wypłacie kredytu) a kursem sprzedaży stosownym przy jego spłacie.

Przyczyną zniweczenia ekwiwalentności świadczeń, jest wprowadzenie do umowy kredytowej elementu pewnego ryzyka, jako parametru określającego wartość jednego z wymienianych przez strony świadczeń, a następnie przerzucenie tego ryzyka w całości na stronę słabszą, czyli na konsumenta. Co więcej, umowa kredytu frankowego przewiduje także dwa mierniki waloryzacji (pierwszy miernik to kurs kupna CHF, a drugi to kurs sprzedaży CHF z tabeli kursowej banku).

W konsekwencji oznacza to, że kwota kredytu nie jest jednakowa dla obu stron umowy. A zatem świadczenie banku nie jest zależne od kursu waluty, a świadczenie kredytobiorcy jest. Świadczenie banku jest więc pewną i niezmienną kwotą nominalną w PLN, a świadczenie konsumenta, mimo że wedle założeń ustawodawcy powinno być ekwiwalentne w stosunku do świadczenia banku, to nie jest kwotą pewną i niezmienną, oraz zostało w umowie pozostawione do określenia w przyszłości. To dookreślenie, czyli istotne parametry wymiany wynikające z umowy, dokonuje się za pośrednictwem tabel kursowych sporządzanych przez bank. Całe ryzyko spekulatywne związane ze zmianą kursu waluty, zostało przerzucone na stronę słabszą, czyli na konsumentów.

Bank stworzył więc umowę, która choć niesie pozór umowy kredytowej, w swym konstytutywnym elemencie zniekształca zakładany przez ustawodawcę model więzi obligacyjnej wiązanej z umową kredytową. Nie zapewnia bowiem ekwiwalentności świadczeń stron tej umowy, a wręcz przeciwnie – niweczy ją poprzez zdefiniowanie jednego z tych świadczeń poprzez uzależnienie jego wysokości od parametru ryzyka spekulatywnego.